Eymir Kuş Halkalama İstasyonu’nda çalışmalarını sürdüren bilim insanları, “Kuş göçü araştırmaları küresel iklim değişikliğini izlemek için ideal bir usul, göç takviminde gözlenen değişimler bir çeşit erken uyarı sistemi. Eylül ayı sonunda rastlanan Kızılgerdan ve Çıvgın erken başlayacak kış koşullarının işareti” değerlendirmesini yaptı.
Çoğu kuş türünün en manâlı göç yolları üstünde bulunan Türkiye, halkalama çalışmalarını genişletmek amacıyla harekete geçti. Düzenli kuş halkalama çalışması yürütülen istasyonların sayısını artırmayı amaçlayan Tarım ve Orman Bakanlığı, üniversitelerle işbirliği yaparak yeni istasyonların devreye girmesini hedefliyor. Bu yönde atılan birincil adımın adresi ise Ankara oldu. 2001-2002 ve 2011-2012 yıllarında da kuş göçü araştırmaları ve halkalama yapılan Eymir Kuş Halkalama İstasyonu, 6 sene aradan sonradan bu yılın İlkbahar döneminde baştan faaliyete başladı. İstasyon, çalışmalarını Güz döneminde de sürdürüyor. Sonbahar dönemi çalışmalarına 8 Eylül’de başlayan istasyonda, ilk iki haftada 35 öbür türden 843 kuş halkalandı. Eymir Kuş Halkalama İstasyonu, yeni dönem çalışmalarında kuşlardan alınan örneklerle moleküler incelemeler için de bir merkez haline geldi.
Üniversiteler çalışıyor
İstasyon, Ankara Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve Doğa Koruma ve Ulusal Parklar Genel Müdürlüğü’nün işbirliğiyle etkin ayla getirilirken, çalışmalar ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Can Bilgin, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Öğretim Görevlisi Dr. Arzu Gürsoy Ergen ve Tarım ve Orman Bakanlığı uzmanı Burak Tatar’ın karşılıklı yürütücülüğünde sürdürülüyor. Birçok üniversiteden öğrenciler de istasyon çalışmalarına gönüllü olarak takviye sağlıyor.
Detaylı inceleme
İstasyon, 4 hafta olarak planlanan Güz dönemi çalışmaları zarfında Ekim ayının birincil hafta ardına kadar açık kalacak. İstasyonda yürütülecek halkalama çalışmaları ile kuşların göç yollarının, kışlama ve üreme alanlarının, göç takvimi ve stratejilerinin ve popülasyon dinamiklerinin daha iyi anlaşılması hedefleniyor. Konaklama ekolojisi ve göç stratejisi araştırmalarının yanı sıra kuşlardan alınan örneklerle moleküler analizler planlanıyor.
Kışın habercisi kuşlar
Türkiye Milli Halkalama Komisyonu üyesi Prof. Dr. Can Bilgin, kuş göçü araştırmalarının, küresel iklim değişikliğini izlemek için ideal bir usul olduğunu vurguladı. Kuş tür kompozisyonu ve sayılarında ya da göç takviminde gözlenen değişimlerin bir çeşitlilik erken uyarı sistemi olduğunu gösteren Dr. Alim, istasyonda halkalanan bazı kuş türlerinin bu konuda dikkate değerinde bir göze çarpan olabileceğini söyledi. Bilgin, Eymir Gölü’nde bugüne kadar yapılan çalışmalarda Eylül ayı sonunda rastlanan Kızılgerdan ve Çıvgın’ın Eylül ortasında bölgede bulunduğunu belirterek, bu durumun, erken başlayacak kış koşullarının işareti olarak değerlendirilebileceğini dile getirdi. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Öğretim Görevlisi Dr. Arzu Gürsoy Ergen de çalışmaların bilimsel data ve netice elde etmenin yanı sıra özellikle bu alanda yüksek öğrenim görebilen öğrencilerin pratik eğitimine katkısına dikkat çekti. Ergen, öğrencilere uygulamalı olarak veri toplama, bilimsel çalışma yöntemlerini öğrenme, kuşları doğal hayat alanlarında gözlemleme, kuş göçüne şahitlik etme ve arazi çalışmasında tecrübe kazanma gibi olanaklar sağlandığını açıklama etti. Dr. Ergen, istasyonun Sonbahar döneminden itibaren dışkı örnekleriyle veteriner fakülteleri çalışmalarının ve milletlerarası bir araştırmanın parçası haline geldiğini de anlattı.
İlk kere 14 yeni tür
İstasyonun yeni dönem çalışmalarında ulaşılan en manâlı verilerden biri ise ilk defa halkalanan 14 türe karşın oldu. Bu türlerden Ağaç Kamışçını ve Sarı Mukallit, uzun mesafe göçmeni olarak biliniyor. Üreme alanları Orta ve Doğu Avrupa, kışlama alanları ise Doğu ve Güney Afrika olan bu türler, Türkiye’yi üreme ve kışlama alanları arasındaki göç esnasında duraklama alanı olarak kullanıyor.
Kuş sayısı bin 200’e yaklaştı
Eymir Kuş Halkalama İstasyonu’nda 24 Eylül itibariyle 37 türden 843 kuş halkalandı. İlkbahar dönemindekilerle birlikte halkalanan toplam kuş sayısı, bin 200’e yaklaştı. İlkbahar döneminde halkalanan birçok kuşa her yerde rastlanılmasıyla bu türlerin yaz dönemini Eymir Gölü civarında geçirdiği tespitine ulaşıldı. Güz dönemi çalışmalarında halkalanan türlerin aralarında ise Karabaşlı Ötleğen öne çıkıyor. Söğüt Bülbülü, Benekli Sinekkapan, Kulaklı Orman Baykuşu, İshakkuşu, Delice Doğan, Yalıçapkını, Küçük Ağaçkakan, Kızılkuyruk, Kızılgerdan da öne çıkan öteki türler.
Afrika bülbülü belirlenmişti
İstasyonun Nisan ayındaki çalışmaları sırasında da kayda değer tespitlere ulaşılmıştı. Bülbül’ün minimum 7 yıldır Afrika’daki kışlama alanıyla Eymir Fidanlığı’ndaki üreme alanı arasında uyumlu göç ettiği belirlenmişti.
